Περί συγκρίσεων...

Στη σημερινή εποχή του μπάσκετ, με την έκρηξη της τεχνολογίας και των media, παρατηρείται μία αυξανόμενη τάση σύγκρισης του παλιού με το νέο. Παίκτες, ομάδες και πρωταθλήματα από διαφορετικές εποχές μπαίνουν συνεχώς στο μικροσκόπιο και στη "ζυγαριά", προκειμένου να ικανοποηθεί η ατέρμονη ανάγκη του ανθρώπου να ανακυρήσσει τον "καλύτερο" στα πάντα.

Στη διαπίστωση αυτή έχω φτάσει εδώ και πολύ καιρό, όμως το τελευταίο διάστημα το όλο φαινόμενο έχει πάρει επιδημικές διαστάσεις. Συνεχώς ξεφυτρώνουν ξένα και ελληνικά άρθρα με κύριο θέμα τους τη σύγκριση θρύλων του παρελθόντος με αστέρια του παρόντος. Στα ιντερνετικά fora διαρκώς τίθενται ερωτήματα όπως "Jordan ή Kobe;" και "Γκάλης ή Διαμαντίδης;". Αν και αυτά τα θέματα μπορούν κάλλιστα να αποτελέσουν πρόσφορο έδαφος για την παραγωγή ενδιαφέροντος και εποικοδομητικού διαλόγου, είναι ταυτόχρονα απαραίτητο να μπαίνουν τα δεδομένα σε κάποια λογικά και ρεαλιστικά πλαίσια, τα οποία σχεδόν πάντα παραβλέπονται από τους εμπλεκόμενους σε τέτοιες συζητήσεις λόγω του φανατισμού και της έλλειψης "ανοιχτού" μυαλού.

Στην Ελλάδα κλασικό παράδειγμα τέτοιου είδους debate είναι οι αφοριστικές και ισοπεδωτικες αναφορές σε καταστάσεις από τα 80's και 90's σε αντιπαραβολή με σημερινές. Πόσες φορές έχουμε ακούσει υπερβολικές απόψεις του τύπου "ο Γκάλης και σήμερα να έπαιζε θα έβαζε 40 πόντους" ή "παίκτες σαν τον Bodiroga δεν υπάρχουν στο σημερινό μπάσκετ";

Η πρωταρχική και σημαντικότερη απάντηση σε παρόμοια κουβέντα είναι πάντα μία: είναι αδύνατο να συγκριθούν με ασφάλεια παίκτες από διαφορετικές μπασκετικές εποχές ή/και διαφορετικά μπασκετικά περιβάλλοντα. Αυτόν θεωρώ απαράβατο κανόνα, η καταστρατήγηση του οποίου οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην εξαγωγή αυθαίρετων, αναπόδεικτων και προχειρότατων συμπερασμάτων. Μετρημένες εκτιμήσεις και γνώμες μπορούν (και πρέπει) φυσικά πάντοτε να υπάρχουν, όμως καταφανείς απολυτότητες δεν εκφράζουν τίποτε παραπάνω από άγνοια.

Ας πάρουμε για παράδειγμα την παραπάνω δήλωση για τον Γκάλη. Μία τέτοια γνώμη προφανώς στερείται κύρους και βάθους, εφόσον οι μεταβλητές και οι αστάθμητοι παράγοντες του ευρωπαϊκού μπάσκετ των 80's έχουν τεράστιες αποκλίσεις και διαφορές από αυτούς του 2010, με συνέπεια η οποιαδήποτε κουβέντα για "μετάβαση" του Γκάλη στο σήμερα να είναι κενή νοήματος. Ας δούμε όμως, χάριν μπασκετικής "επιμόρφωσης" και μόνο, τρεις από αυτές τις διαφορές:

--- Ο Γκάλης έπαιζε σε μία εποχή όπου οι ατομικές μπασκετικές ικανότητες βρίσκονταν σε αρκετά χαμηλότερο επίπεδο σε σχέση με σήμερα (π.χ. παρατηρεί κανείς σε αγώνες από τότε ότι πολλοί δεν ντρίμπλαραν καν με το "κακό" χέρι). Η τεχνική και η ατομική βελτίωση αυτής μέσω της επιστήμης (όπως είναι πλέον) της προπόνησης έχουν αναπτυχθεί σε τόσο μεγάλο βαθμό που πλέον είναι συχνό φαινόμενο κορυφαίες ομάδες να αποτελούνται από πολλούς ισάξιους παίκτες. Στην εποχή του Γκάλη ένας πραγματικά ταλαντούχος παίκτης, όπως ο "Νικ", ξεχώριζε και κυριαρχούσε με σχετική άνεση.

--- Η ταχύτητα του παιχνιδιού και τα καθαρά αθλητικά προσόντα των παικτών κάνουν συχνά το μπάσκετ να φαντάζει ως άλλο άθλημα σε σχέση με αυτό που παιζόταν στα 80's. Τα σουτ του Γκάλη θεωρητικά θα κόβονταν με πολύ μεγαλύτερους ρυθμούς, ενώ το μεγαλύτερο προσόν του, που ήταν το εξαιρετικά δυνατό και γερό πάτημα με τα δύο πόδια (jump-stop), στη σημερινή εποχή θα σταματιόταν πολύ πιο εύκολα απ' ότι τότε.

--- Η αμυντική "ευφυΐα" και η αμυντική τακτική έχουν κάνει ΤΕΡΑΣΤΙΑ άλματα από τις αρχές των 90's και μετά. Το tempo έχει πέσει, οι κατοχές στο 40λεπτο παιχνίδι έχουν μειωθεί και τα αμυντικά rotations έχουν εξελιχθεί εντυπωσιακά, σε σημείο που σκορ που να ξεπερνούν τους 100 πόντους (και παίκτες που να σκοράρουν πάνω από 40) αποτελούν πλέον σπάνιο φαινόμενο.

--- Το ευρωπαϊκό μπάσκετ σήμερα είναι πολύ περισσότερο "coach's game" από τα 80's. Η μεγάλη βελτίωση στην προπονητική γνώση και ποιότητα (βλ. τεχνολογία, video scouting, κτλ.) έχει μοιραία δώσει μεγαλύτερη δύναμη και εξουσία στους προπονητές σε σχέση με τότε. Αυτό βέβαια έχει δυστυχώς επίπτωση στο περιθώριο και την ανεκτικότητα απέναντι στην ατομική πρωτοβουλία στο παρκέ και έχει ως αποτέλεσμα την "παραγωγή" περισσότερων παικτών-εργαλείων από "αστέρια"-scorers.

Ο Γκάλης ήταν πολύ μεγάλος παίκτης, ακριβώς επειδή είχε τη δυνατότητα να "χειραγωγεί" άριστα τις συνθήκες του τότε μπασκετικού status quo και να κυριαρχεί όποτε το επιθυμούσε. Το πώς θα αντιδρούσε σήμερα είναι πλήρως υποθετικό και πρακτικά αδύνατο να εκτιμηθεί, εφόσον και μόνο μία τέτοια υπόθεση θα σήμαινε ότι ο Γκάλης θα είχε "αναπτυχθεί" διαφορετικά ως μπασκετμπολίστας, εφόσον θα είχε στη διάθεσή του όλα τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η σύγχρονη εποχή (καλύτερη διατροφή, εκγύμναση, προπόνηση, τεχνογνωσία, κτλ.).

Για τους ίδιους λόγους είναι αδόκιμο να συγκρίνουμε τους MJ και Kobe. Παρότι οι περισσότεροι θα έλεγαν ότι ο Jordan ήταν με διαφορά ο καλύτερος shooting guard, το γεγονός παραμένει ότι οι δύο τεράστιοι αυτοί παίκτες ανδρώθηκαν σε δύο τελείως διαφορετικές εποχές του NBA, από την άποψη των κανονισμών και της γενικότερης νοοτροπίας.

Το NBA στα χρόνια του MJ ήταν γενικά πιο σκληρό (ελέω handchecking), πιο γρήγορο και περισσότερο βασισμένο στο isolation παιχνίδι. Το NBA του Kobe (ειδικά από το 2001 και μετά) είναι πιο "ευρωπαϊκό" (ελέω ζώνης), ελαφρά πιο αργό, λιγότερο βασισμένο στο post-up παιχνίδι και περισσότερο "περιφερειακό". Ο καθένας έγινε κυρίαρχος επειδή προσαρμόστηκε ιδανικά και ανέπτυξε τις ικανότητες εκείνες που απαιτούσε το είδος "παιχνιδιού" της εποχής και του μπασκετικού περιβάλλοντος στο οποίο σταδιοδρόμησε.

Συνοψίζοντας, είναι προτιμότερο, αντί να αναλώνεται κάποιος σε άσκοπα debates για τη σύγκριση παικτών από το παρελθόν και το παρόν, να χρησιμοποιεί αυτόν το χρόνο για να παρακολουθεί όσο μπορεί τους μεγάλους αυτούς αθλητές και να τους εκτιμά για αυτό που είναι. Άλλωστε οι τάπες του Διαμαντίδη, οι αέρινες εμπνεύσεις του Γκάλη, τα ανεπανάληπτα lay-ups του MJ και τα fadeaways του Kobe εντάσσονται όλα στην κατηγορία "ομορφο μπάσκετ", και αυτό είναι τελικά το ζητούμενο...